مطالعه‎ی همدید تیپ‎های هوای غالب منطقه‎ی سیستان (ایستگاه زابل)

برای شناخت تیپ‎های همدید آب‎وهوایی در سیستان، از داده‎های روزانه‎ی 14 متغیّر اقلیمی ایستگاه زابل در بازه ی زمانی 01/01/1354 تا 30/12/1383 شمسی، در آرایه‎ای با آرایش p_(m×n) (متغیّرهای جوّی روی ستون‎ها و روزها روی سطرها) استفاده شده است. نخست، برای شناخت و کشف منابع اصلی پراش در اقلیم سیستان، تحلیلی از مؤلّفه‎ی اصلی روی نمره‎های استاندارد آرایه‎ی داده‎های اوّلیّه با آرایش 14×10825 انجام گرفت. نتایج این تحلیل نشان داد که سه مؤلّفه‎ی اصلی دمایی ـ رطوبتی، بادی و بارشی، قادر به تبیین 87 درصد از پراش داده‎ها بوده و به‎عنوان مؤلّفه‎های اصلی تأثیرگذار انتخاب شدند. در گام بعدی، از آرایه‎ی مقادیر مؤلّفه‎های اصلی، به‎عنوان ورودی برای تحلیل خوشه‎ای و شناخت تیپ‎های همدید استفاده شده است. اجرای تحلیل خوشه‎ای پایگانی (فاصله‎ای) با روش ترکیب ترتیبی روی نمره‎های مؤلّفه‎ها، شش تیپ هوای متفاوت سیستان را نشان داد. این تیپ‎های هوا عبارتند از: تیپ هوای گرم، بدون بارش و نسبتاً آرام؛ تیپ هوای گرم و خشک، بدون بارش و بادی؛ تیپ هوای سرد، کم‎بارش و بادی؛ تیپ هوای پُربارش (بارش‎مند)، معتدل و نسبتاً بادی؛ تیپ هوای بسیارگرم و خشک، بدون بارش و پُرباد و تیپ هوای خیلی سرد، آرام و کم‎بارش. بررسی ویژگی‎های تیپ‎های هوا و مقایسه‎ی آنها با یکدیگر نشان داد که بارش و سرما در اقلیم منطقه، به‎شدّت متمرکز بوده و دوره ی فعّالیّت آنها بسیار محدود است. از سوی دیگر، تیپ‎هایِ هوایِ گرم و خشک، بخش بزرگی از سال را در کنترل خود دارند. چهار الگوی اصلی، فشار تراز دریا، رفتار و وضعیّت تیپ‎های هوای منطقه را تبیین و توجیه می‎کنند.